Benedyktyni to najstarszy zakon katolicki. Jego początki sięgają wczesnego średniowiecza i są związane z osobą świętego Benedykta z Nursji – założyciela zgromadzenia. W roku 529 powołał on do życia pierwszy klasztor na Monte Cassino (centralne Włochy). Na ziemie polskie benedyktyńscy mnisi sprowadzeni zostali na stałe w XI wieku, a ich najważniejszą siedzibą stał się klasztor w Tyńcu.

Zdjęcie: commons.wikimedia.org. Autor: RadomilPodstawą zakonu jest Reguła Świętego Benedykta – zbiór przewodnich zasad, którymi kierują się w swoim powołaniu ci mnisi w czarnych habitach. Do najważniejszych z nich należą ubóstwo, codzienna modlitwa, praca, całkowite oddanie się Bogu i czynienie dobra. Naczelną dewizą benedyktynów pozostaje do dziś łacińska sentencja ora et labora – „módl się i pracuj”. Praca bowiem jest dla nich jedną z najszlachetniejszych czynności – znane powiedzenie „benedyktyńska praca”, oznaczające pełne poświęcenia i precyzyjnie wykonane zadanie, jest tego najlepszym wyrazem, które na stałe weszło do codziennego języka.

W przeszłości do tradycyjnych obowiązków mnichów benedyktyńskich należało przepisywanie ksiąg, uprawa przyklasztornej ziemi, ogrodnictwo i zielarstwo. Zakon słynął też zawsze z wyrobu znakomitych alkoholi, przede wszystkim ziołowych likierów i nalewek. Do dziś wyroby benedyktyńskie, przy których produkcji wykorzystywane są tradycyjne receptury, są znakiem rozpoznawczym zgromadzenia i cieszą się niesłabnącą popularnością.

Istotną cechą benedyktyńskiego życia jest wyrzeczenie się rzeczy doczesnych i dobrodziejstw świata materialnego. Mnisi powinni żyć w ubóstwie, prostocie i praktykować ascezę. Celem takiej postawy jest pozbycie się zbędnych dóbr po to, aby lepiej podążać ścieżką prowadzącą do Boga i do zbawienia. Przyjemności cielesne są dla benedyktynów balastem, który utrudnia kontakt z Absolutem i przeszkadza w realizacji zakonnych reguł. To wszystko nie oznacza jednak całkowitego zerwania ze światem zewnętrznym. Przeciwnie, tylko kontakt z bliźnim i otwarcie się na niego wzmacnia wiarę i umożliwia kultywowanie jednej z głównych zasad benedyktyńskich – czynienia dobra. Dlatego tak znana jest benedyktyńska gościnność – zaznał jej każdy, kto choć raz odwiedził na dłuższy czas na przykład opactwo benedyktynów w Tyńcu i miał okazję wziąć udział wraz z tamtejszymi mnichami we wspólnej modlitwie czy rekolekcjach.

Gościnność, przysłowiowa pracowitość oraz charakterystyczny, kontemplacyjny charakter zakonnego życia sprawiają, że benedyktyni do dziś pozostają jednym z bardziej rozpoznawalnych zgromadzeń monastycznych. Ich dzieje oraz duchowe i intelektualne dziedzictwo są nierozerwalnie związane z historią łacińskiej Europy, w tym również Polski.